Ýewropa Bileleşigi tarapyndan ýük awtoulaglary üçin geçiş tölegleriniň ýokarlanmagy transport işewürligini girizmek üçin çykdajylaryň uzyn sanawyna goşuldy. Ýewropa Bileleşiginiň ähli ýurtlary 2024-nji ýylyň 1-nji martyna çenli CO2 zyňyndysy üçin çykdajylaryny öz ýol salgytlaryna goşmalydygyny borçly edildi. Olaryň göwrümi ýurda bagly, emma şu wagta çenli iň uly ösüşi Germaniýa saýlady, bu ýerde iň ýokary klasly zyňyndyly bolan awtoulaglar üçin tölegleriň ýokarlanmagy 86% töweregi diýlip çaklanylýar.
Hökmany ýokarlandyrmalar Ýewropa Bileleşiginiň «Евровиньетка» görkezmeleri esasynda güýje girdi. Bu Ýewropa Bileleşigine agza ýurtlary atmosfera CO2 zyňyndylaryna bagly boljak ýol salgydy girizmäge borçlandyrýar.
Wengriýa
Häzirki wagtda ýerli ýygymlary Ýewropada iň ýokary diýip hasaplamak bolar. Sürüjiler Wengriýadaky ýol tölegleriň birnäçe bölekden ybaratdygyny hem ýatdan çykarmaly däldirler. Olaryň gutarnykly mukdary kilometrleriň sanyndan, howanyň hapalanmagynyň çykdajylaryny ödemeklige niýetlenen infrastruktura üçin esasy töleginden we daşky töleginden, awtolulaglar bilen baglanşykly sesden we kömürturşy gazyň zyňyndylaryndan ybaratdyr. Töleg şäherara zolaklara hem baglydyr.
Mundan başga-da, infrastruktura tölegleriniň nyrhlary ýoluň görnüşine, ýagny ekspress ýa-da milli görnüşe baglydyr, ýöne olar ýeke-täkdir. Daşky paçlar zyňyndylaryň klasyna we meýdanyň häsýetine baglylykda üýtgeýär, deň hem bolup bilýär ýa-da infrastruktura üçin ýygyndylar ýokarlanyp bilýär.
Germaniýa
Germaniýa hem 2023-nji ýylda ýokarlandyrma amala aşyrdy. 1-nji dekabrda bu ýurtda ýol tölegleri Euro VI ekologiki klasyň ýük awtoulaglaryna ulanylýan häzirki nyrh bilen deňeşdirilende 86% ýokarlandy. Bu diňe ýewro klassifikasiýasyna esaslanman, ulagyň umumy agramyna we oklarynyň sanyna görä hasaplanýar. Üýtgeşmelerden soň, 18 ýyldan uly Euro klas 1 awtoulaglaryna, ýagny iň köp hapalaýjy maddalary zyňýan awtoulaglara ulanylýan iň ýokary töleg bir kilometri 50 ýewrodan geçdi, ýokarlanmazdan ozal 35,4 ýewrody, ýagny 16 ýewro az.
2024-nji ýylyň 1-nji iýulyndan 3,5 tonnadan gowrak ulaglarda ýa-da ýol otlylarynda ýük daşaýan sürüjiler Germaniýada tölegleriň köpelendigini hem göz öňünde tutmaly bolarlar. Olar şu wagta çenli umumy agramy 7,5 tonnadan gowrak ýük daşamak üçin niýetlenen transport ulaglara degişli salgytlardan boşadylypdy.
Çehiýa Respublikasy
2024-nji ýylyň 1-nji martyndan başlap Çehiýada ýol tölegleri hem köpeldi we ýurduň zyňyndylary klassifikasiýa usuly ulag kompaniýalarynyň aglaba böleginiň täsirini duýmagyny üpjün edýär. 2019-njy ýylyň 1-nji iýulyndan öň hasaba alnan ähli içerki ýangyç ulaglary, bu ýagdaýy üýtgetmek mümkinçiligi bolmazdan, ilkinji, iň pes zyňyndy klasyna bölünipdi. Şeýle-de bolsa, ösüş ýiti bolmaz - Çeh hökümeti 2024-nji ýylyň mart aýyndaky ýagdaý bilen deňeşdirilende 10-15% diýip çaklaýar.
Awstriýa
Şeýle hem Awstriýa 2024-nji ýylyň başynda iň köp hapalaýjy maddalary zyňýan ulaglar üçin ýol tölegleriniň her kilometri 3,87 ýewro çenli ýokarlandyrdy. Bu ýokarlandyryş, kiçi bolsa-da, seriýadaky birinji bolany üçin bu derejede dowam etmez - ýygymlaryň indiki ýokarlanmagyna 2025 we 2026-njy ýyllarda garaşylýar. Awstriýanyň hökümeti bu ösüşiň indiki ýyl 6,5 sent, we indiki ýyl bolsa 9 ýewro töweregi boljakdygyny çaklaýar.
Litwa
Litwada hem geçiş tölegleri 2023-nji ýyl bilen deňeşdirilende ep-esli ýokarlandy. N2 görnüşli (3,5–12 t) ýük awtoulagyna ýedi günlük winýetka satyn almak üçin çykdajylar häzirki wagtda 31–67 ýewro (3 ok) we 4 ok ýa-da has köp ok üçin 54-153 ýewro aralygyndadyr. N3 görnüşli (12 t-dan ýokary) transport ulaglar degişlilikde 41–91 ýewro ýa-da 68-153 ýewro tölemeli.
Polşa
Nyrhlary ýokarlandyrmak borjy Polşa hem degişlidir. Bu ýerde inflýasiýa laýyklykda yzygiderli täzelenýär, netijede bu 2024-nji ýylyň başynda 15% ýokarlanmagyna getirdi. Şeýle-de bolsa, bu ýokarlandyryş Ýewropa Bileleşigi tarapyndan girizilen CO2 zyňyndylaryny hasaba almaýar, bu tölegleriň gysga wagtda köpeldilmelidigini aňladýar. Şu ýylyň noýabr aýyndan başlap Polşada tölegli ýollaryň ulgamy ep-esli giňeler. Hökümet awtoulag ýollarynyň we tizlikli awtoulag ýollarynyň goşmaça bölümlerinden geçmek üçin töleg girizmek kararyna geldi.
